گایا ( Gaia ) یا گِه به معنی
زمین ، که مادر توفون می باشد. این الهه نخستین
مخلوقی بود که از خائوس آغازین متولد شد، به همراه تارتاروس ( جهان زیرین )، نوکس
( شب )، اِربوس ( تاریکی ) و اِروس ( روح عشق زیاد ).
از گایا اورانوس ( آسمان ) و پونتوس ( دریا ) و کوه ها پدید آمدند. سپس
اورانوس با مادر خود آمیخت و تیتان ها و ماده تیتانها به وجود امدن از جمله کرونوس
و رِئا که پدر و مادر زئوس و پنج برادر و خواهر او بودند، و همچنین اوکِئانوس و تِتوس
خدایان بحر المحیط که دور خشکی های می چرخید. اورانوس و گایا همچنین سه کوکلوپس اولیه
و غول های صد دست را به وجود آوردند. نوکس و اِرِبوس نیز جفت شدند و هِمِرا ( روز
) و آیتر ( جو فوقانی ) را به وجود آوردند.
اورانوس از کوکلوپس های هیولا وار و غول های صد دست نفرت داشت و نمی گذاشت
آن ها رنگ نور را ببینند و به همین خاطر او آن ها را دوباره به زهدان مادرشان پس راند
طوری که گایا از درد به خود پیچید، گایا که از ظلم و ستم زوج خود به خشم و ستوه آمده
بود به پسر خود کرونوس داسی چخماقی داد و به او گفت که دفعه ی بعد که اورانوس می آید
تا بر او ( گایا ) بیارامد، با آن داس اخته اش کند. کرونوس چنین کرد و اندام تناسلی
بریده را به دریا انداخت و از قطره های خونی که روی زمین ریخت الهگان انتقام و غول
ها و حوری های درخت های زبان گنجشک پدید امدن. اما خود اندام تناسلی در دریا شناور
شد تا در پافووس، قبرس به خشکی رسید و کفی که پیرامون آن جمع شده بود به الهه عشق یعنی
آفرودیته بدل شد.
اما کرونوس نیز همانند پدر خود اورانوس به خانواده ظلم و ستم کرد، برادران
خود یعنی کوکلوپس ها و غول های صد دست را به تارتاروس انداخت و فرزندان خود از رئا
را به محض تولدشون خورد . علتش این بود که گایا به اورانوس هشدار داده بود که یکی از
فرزندان کرونوس از رئا او را سرنگون خواهد کرد اما گایا به رئا کمک کرد تا آخرین فرزندش
را که همان زئوس بود حفظ کند.
وقتی کرونوس خواست کودک را ببلعد رئا به جای کودک سنگ بزرگی به او داد
و کرونوس این سنگ را قورت داد و سپس رئا کودک را در غاری در جزیره ی کرک پنهان کرد
و کودک در آنجا بزرگ شد.
زئوس وقتی بالید، اماده شد تا
به پدر خود کرونوس و بعضی از تیتان های حامی او حمله کند. رئا ماده ی قی آوری به کرونوس
خوراند و کرونوس باقی فرزندان خود را قی کرد - این کودکان شامل پوسئیدون، هادس، هیستا،
دمتر و هرا بودند - و از آن طرف زئوس کوکلوپس ها و غول های صد دست را که در تارتاروس
اسیر بودند آزاد کرد، آن ها را با صاعقه مسلح کرد و دو طرف در گیر جنگ عظیمی شدند که
ده سال طول کشید. سر انجام زئوس پیروز شد و تیتان های مخالف از جمله پدر خود را در
اعماق تارتاروس حبس کرد. اما گایا ناراحت شد زیرا استارت تیتان ها را روا نمی دانست
پس گایا با تارتاروس جفت شد و توفون هیولا را به دنیا اورد که مدافع گایا بود و از
طرف دیگر غول ها به غیر از غول های صد دست را به شورش علیه زئوس بر انگیخت و این جنگ
به گیگانتوماخیا معروف شد ، در این جنگ گایا گیاهی به وجود اورد که شیره اش غول ها
را نامیرا و شکست ناپذیر می کرد اما زئوس بر همه جا تاریکی حکم فرما کرد و خودش گیاه
را یافت و از جا کند و سپس با دشواری بسیار و با یاری خدایان و الهگان طرفدار خود دشمن
را شکست داد و انها را به بطن همان زمینی فرستاد که از آن بیرون آمده بودند.
با این حال گایا به زئوس خدمت هم می کرد، وقتی زئوس با زوجه ی اولش مِتیس
ازدواج کرد گایا به زئوس هشدار داد که پسری از این وصلت به وجود می اید که جای زئوس
را خواهد گرفت و ارباب خدایان خواهد شد، و
زئوس متیس را بلعید و بعداً آتنا از سر زئوس بیرون آمد و بعد ها گایا در ازدواج
زئوس و هرا نیز شرکت کرد و سیب های طلایی را که هِسپریدِس از انها نگهداری می کرد را
به هرا داد.
گایا با پیشگویی و غیبگویی نیز پیوند داشت ، به روایتی او بود که معبد
دلفی را تأسیس کرد که در اصل به پرستش گائیا اختصاص داشت و این قوه ی پیشگویی خود را
به تِمیس انتقال داد اما تمیس قوه ی خود را به فویبه ی ماده تیتان واگذار کرد فویبه نیز این قوه را به آپلو داد.
از دیگر فرزندان گایا می توان اشاره کرد به پوتون مارِ زمین که به دست
آپلود کشته ، گایا با پسر خود پونتوس آمیزش کرد و چند خدا و الهه به دنیا آورد نِرِئوس،
تائوماس، فورکوس، کِتو و اِئوروبیا و از طرف دیگر تعدادی دیگر از این فرزندان هم هیولا
بودند همانند اخیدنا که از آمیزش با تارتاروس به دنیا امد ، اریختونیوس از نطفه ی هِفایستوس
و تریپتولموس از امیزش گایا و اوکِئانوس.
در پایان لازم به ذکر است که
گایا بود عقربی به وجود آورد که به اوریون شکارچی غول اسا حمله کند و این عقرب
اوریون را کشت .
پ.ن :
- موجودات
اساطیری یونان قسمت اول – مقدمه
- موجودات اساطیری
یونان قسمت دوم - تارتاروس
